Bu ne demek, biraz açıklayalım. Türkiye'nin bastısıyla doğusu arasında ciddi bir kütle çekimi sapması var. Yani bir Gravity Sensörü kalibrasyonu yapacaksanız, bulunduğunuz yere göre gravity anomalisini bulup buna göre düzeltme yapmanız gerekiyor. Peki, bu kütle çekimi sapması nedir?
Kütle çekimi sapması, gravity anomaly olarak da bilinir, normal kütle çekimi (yer çekimi) değerinde görülen değişmelerdir. Eğer Yer homojen bir küre olsaydı, gravimetreyle (yerçekim ölçer) ölçümler yapan bir gözlemci, Yer’in her noktasında kütle çekimine ilişkin olarak aynı değeri bulurdu. Ama Yer’in yoğunluğu her yerde aynı olmadığından, Yer yüzeyinin farklı yerlerinde farklı kütle çekimi değerleri bulunur. Örneğin, mineral yataklarının, tuz dorularının ya da içinde kütle bulunmayan boşlukların ya da mağaraların üzerinde kütle çekimi sapmaları olur.
Herhangi bir noktada, yatay yüzey yoğunluğu değişmelerinden kaynaklanan kütle çekimi sapmasını belirleyebilmek için, önce o noktada elde edilen kütle çekimi değerlerinin, yükselti farklarına, Yer’in o bölgedeki biçimine ve çevredeki topografik değişimlere bağlı olarak düzeltilmesi gerekir. Gözlemci Yer’in merkezinden uzaklaştıkça kütle çekimi azalır; buna serbest hava etkisi denir. Serbest hava kütle çekimi düzeltmesi, yüzeyden yüksekliğe bağlı olarak ortaya çıkan değişmeleri giderir; serbest hava sapması, Yer yüzeyinin herhangi bir noktasındaki kütle çekimi değerinin, o noktada yalnızca serbest hava düzeltmesi yapılarak bulunan kuramsal kütle çekimi değerinden gösterdiği farklılıktır. Böylece serbest hava sapmasının değeri, gözlemlenen kütle çekimi değeri ile serbest hava düzeltmesinin toplanması ve bu toplamdan kuramsal kütle çekimi değerinin çıkarılması yoluyla bulunur.
Yüzey şekilleri de kütle çekimi değeri üzerinde sapmalara yol açabilir; örneğin, dağların ya da vadilerin konumu, topografya etkisi denen bir etkiye yol açar. Topografya düzeltmesi, ölçümün yapıldığı noktanın çevresinde, altında ya da üstünde yer alan kütlelerin ölçüm aygıtı üzerinde uyguladığı çekim etkisini gidermeye yöneliktir.
Bouguer sapması ise, gözlem noktası ile deniz düzeyi arasında kalan kütlelerin çekim etkisini dikkate alarak yapılan düzeltmelerden (Bouguer düzeltmesi) sonra bulunan kütleçekimi sapmasıdır. Bouguer sapmasından yüzeyaltı jeolojisi incelemelerinde yararlanılır.
Kaynak : MTA